دبستان غیردولتی ارسبارانآموزش خلاق برای آینده بهتر

  ابزار های ارزشیابی توصیفی

1- پوشه کار( کارنما)

2-آزمون ها ( عملکردی – مداد کاغذی و ...)

3- مشاهده (فهرست وارسی – مقیاس درجه بندی ،واقعه نگاری )

4- تکالیف درسی .      

  5- درس پژوهی

6-  پروژه .

پوشه کار

یکی از  این شیوه های نوین ، روش پوشه کار ( کار پوشه ،کار نما ،سنجش پرونده ای ، پوشه عملکرد ) است .«پوشه کار» شاه ابزار ارزش یابی کیفی – توصیفی است که هویت دانش آموزان را در همه ی ابعاد شخصیتی با هدف و سازمان منظمی در خود نگهداری می نماید. مفهوم پوشه کار (پورت فولیو)، از لحاظ تاریخی عبارت بوده است از کیف چرمی‌ که نقاشان، هنرمندان، موزیسین‌ها، فیلمنامه‌‌نویس‌ها و ... که معمولاً با کار عملی سروکار داشته‌اند، نسخه‌های پیش‌نویس و یا نهایی اثر هنری خود را در آن قرار داده و با خود حمل می‌کرده‌اند. اما مفهوم پوشه کار در تعلیم و تربیت، عبارت است از: مجموعه‌ای از آثار دانش‌آموز که در طی جریان یادگیری و فرایند تدریس و در طول زمان، به‌تدریج از طریق همکاری مشترک دانش‌آموز، معلم و گاهی سایر همکلاسی‌های دانش‌آموز، شکل می‌گیرد و تکمیل می‌شود.

تعریف پوشه کار ( کارنما)

 مجموعه‌ای از نمونه کارهای دانش آموزان که در جریان یاددهی – یادگیری هدفمند جمع آوری گشته ، آگاهانه انتخاب گردیده و منظم سازماندهی شده و بیانگر میزان تلاش، پیشرفت و موفقیت دانش آموزان است و همچون آلبومی ، تصاویرِ گوناگون ودرمسیر رشدِ  دانستن ، توانستن و بکاربستنِ دانش آموزان را ، در مراحل مختلف فرآیند یاددهی – یادگیری ، به نمایش و قضاوت می گذارد.

ضرورت استفاده از پوشه کار

فرایندها و فراورده های یادگیری غیر شناختی دانش آموزان با روش های معمول ،قابل اندازه گیری نیستند. بنابراین روش پوشه کار ،یکی از شیوه های قابل استفاده در این زمینه می باشد. _به دانش آموز امکان می دهد تا  شاهد رشد و پیشرفت خود باشد. _فرصت شناخت و اصلاح اشتباهات را به دانش آموز می دهد. _به دانش آموز فرصت می دهد بین آموخته های قبلی و جدید  خود ارتباط برقرار کند. و خود ارزشیابی را در دانش آموز تقویت نماید.  _ابزاری برای تعامل با همکلاسی ها، معلمان و والدین است. _دانش آموز از طریق ارائه پوشه کار  فرصت پیدا می کند تا میزان توانایی ها و دانش خود را مستند سازد._به معلم امکان می دهد تا  با مرور پوشه کار دانش آموز ،  قابلیت های وی را به درستی شناسایی و برای آموزش وی، برنامه ریزی نموده و با اطمینان بیش تر و بر اساس دلایل مستند در مورد او قضاوت کند. _ به والدین امکان می دهد تا در جریان روند آموزش  فرزندشان قرار گیرند، نقاط قوت و ضعف او را بشناسند و نقش مثبت، سازنده و فعالی در هدایت تحصیلی او داشته باشند._ زمانی که قرار است دانش آموز بخشی از کارهای خود را برای نگهداری در پوشه انتخاب کند، این عمل به وی فرصت تمرین برای تصمیم گیری های آگاهانه و قضاوت مسؤولانه می دهد. _ شادی انگیز است ،چراکه تهیه پوشه کار نیازمند فعالیت ذهنی و بدنی  است .همین اقدام ،زمینه ی شادی ،نشاط و سرزنده بودن  دانش آموزان را فراهم می گرداند .

انواع پوشه کار

فراورده‌ای : یعنی  پوشه کار بهترین کارها . که برای نشان دادن موفقیت‌های یادگیرنده تنظیم می گردد . 

فرایندی : پوشه کاری ست  که به منظور معرفی رشد پیشرفت دانش آموز به کار می رود .

فراورده‌ای - فرایندی : در این پوشه کار ، منتخبی از کار های دانش آموز ، (به انتخاب دانش آموز و معلم ) به منظورارائه تصویری از موفقیت‌ها و، رشد و پیشرفت او ، گرد آوری و گلچین می گردد . در واقع این نوع از پوشه کار مد نظر ارزشیابی کیفی توصیفی می باشد .

اجزا و عناصر پوشه کار

مهمترین اجزاء و عناصر پوشه کار عبارتند از:   1-   پوشه  2- جلد و مشخصات روی جلد3-  فهرست محتوی 4-  برگ شرح حال  5-  محتوی 6-  نمون برگ خود ارزیابی دانش آموز 7- نمون برگ ارزیابی معلم 8- نمون برگ ارزیابی والدین  9- نمون برگ پیشرفت10- نمون برگ ارزیابی مدیر

پوشه

پوشه می تواند به صورت کلاسور ،پَروَندان ( زونکِن )، تلک (طلق )، تولیدی دانش‌آموز، کیسه پلاستیکی و…باشد . توصیه می گردد به منظور  بایگانی  موثر ،دست رسی آسان  و زیبایی ظاهری ، یک  نوع خاص تهیه یا تولید گردد .

مراحل تهیه پوشه کار

مرحله اول : سازماندهی و برنامه ریزی .       مرحله دوم : مرحله جمع آوری و انتخاب شواهد.    مرحله سوم : مرحله ارزیابی و ارایه بازخورد .

سازماندهی و برنامه ریزی .

معلم، برای تولید پوشه کاری مفید و مؤثر در هدایت تلاش ها و پیشرفت های دانش آموزان ، فعالیت زیر را انجام می دهد .

 1- هدف های هر درس را بیان  می نماید . عنوان مثال

درس اول علوم پایه اول یعنی درس: « ما و اطراف ما »

اهداف درس  :        کودکان باید :

از حواس خود در شناسایی محیط اطراف استفاده کنند .

اجسام را از نظر شکل ظاهر ، صدا ، بو ، مزه ، رنگ و ویژگی های ظاهری مقایسه و طبقه بندی کنند .

با عوامل مؤثر در آسیب رساندن به این حواس آشنا شوند .

2- تعیین شواهدی که قرار است در پوشه کار قرار گیرد . این شواهد شامل: آزمون ها، تکالیف ، تولیدات و سایر  موارد

3- تهیه نمون برگ های ارزیابی .این نمون برگ ها با توجه به  اهداف و ملاک ها  توسط معلم تهیه می گردد.

4- با توجه به تعداد دروس ، پوشه کار به بخش ها و لایه های مورد نیاز تقسیم می گردد .

5- توجیه دانش آموزان و اولیاء در خصوص ضرورت و اهمیت و نقش و ظایف آنها در تنظیم پوشه کار .

 6- ملاک‌ها و سنجه های مورد انتظار برای هر نمونه کار را به اطلاع دانش آموزان  می رساند .

مرحله جمع آوری و انتخاب شواهد.

در مرحله جمع آوری شواهد، معلم با توجه به ملاک‌ها و سنجه هایی که تعیین کرده( در مرحله اول ) آثاری را که نمایانگر کوشش هاو پیشرفت های دانش آموزان در فرایند یادگیری است و بتواند به دانش آموز و اولیا در شناخت عملکرد و روند رشد ، کمک نماید ، با درج تاریخ و دلایل انتخاب ،بر روی شواهد ، انتخاب و نظرات خود را روی هر یک از آن شواهد ،ثبت و سپس در پوشه کار ، نگهداری می نماید .

مرحله ارزیابی و ارایه بازخورد .

در این مرحله معلم با بررسی شواهد موجود در زمینه هر موضوع درسی در پوشه کار، و پیوند دادن آنها به یکدیگر ،پازل پیشرفت دانش آموز را به شکل :

 1) موردی : ( به منظور ارائه راه حل و رهنمودهای کیفی لازم ، به شکل کتبی و شفاهی بعد از انتخاب هرنمونه کار دانش آموز ، در طول سال انجام می گیرد )

2) ادواری : ( به منظور تعیین وضعیت دانش آموز با  اشاره به  موفقیت‌ها، نکات مثبت و همچنین کاستی‌ها و ضعف‌های یادگیری و جهت اطلاع  دانش‌آموز و هم والدین ،حد اقل هر ماه یک بار انجام می گیرد )

3 ) پایانی  (به منظور  اظهار نظر کلی در مورد  ویژگی‌ها، توانمندی‌ها، ضعف‌های احتمالی و …  در فرم هایی تحت عنوان فرم پیشرفت و گزارش پیشرفت( کارنامه ) ، در پایان سال تحصیلی انجام می گیرد ) ترسیم و بازنگری می نماید  .

برخی از معیار هایی که معلم در ارزشیابی از پوشه کار

_ پشتکار ،  صبر و  حوصله  در ارائه شواهد  ._ تحقق اهداف آموزشی (اهداف پایه- اهداف درس)._ تصحیح اشتباهات._ تلاش در جهت ارائه نمونه کارهای بهتر . _ توانایی  استفاده از ابزار ._ توانایی  کار گروهی ._ توانایی برقراری ارتباط._ توانایی حل مسئله ._ توانایی طرح  مسئله._ خلاقیّت و  نوآوری._ دقت  در کار ._  سعی در رعایت نظافت ظاهری پوشه ._ کاربرد آموخته ها  ._ کنجکاوی و پرسش  گری._ و....

 چه کسانی ،چه وقت و به چه منظور از پوشه کار . نتایج ارزیابی آن استفاده می کنند ؟

1-  دانش آموز 2-  معلم    3- دانش آموز _ معلم 4- دانش آموز – دانش آموز5- دانش آموز – گروه 6- دانش آموز – والدین 7- دانش آموز – معلم – والدین 8- مدیر واحد آموزشی .

 مشخصات روی جلد هر پوشه کار

نام استان ، منطقه ، مدرسه ، سال تحصیلی و پایه تحصیلی نوشته شود .در شیرازه  پوشه کار، نام خانوادگی و نام دانش آموز نوشته شود که این کارجهت نگهداری الفبایی کل پوشه کارها ودسترسی سریع و آسان به آنها در قفسه مربوط،بسیار مهم می باشد  . ضمنا در پایه  اول علاوه بر اسم دانش آموز با عنایت به اینکه دانش آموز هنوز قادر به خواندن نیست بهتر است عکس او نیز در شیرازه پوشه کار الصاق گردد تا هنگام مشارکت ، با مشکلی روبرو نشود.

محتوای پوشه کار

این پرسش مهمی است که : "چه موادی را باید در پوشه کار قرار داد؟" در پاسخ به این پرسش مهم باید گفت که یک راه و روش ساده برای تعیین مواد لازم برای قرار دادن در پوشه ی‌کار  وجود دارد و آن این است که به اهداف و نشانه های تحقق آن‌ها در هر ماده‌ی درسی مراجعه شود. از بررسی آن‌ها روشن می شود که چه موادی برای این ماده درسی بیش‌تر مفید است که در پوشه‌ی‌کار قرار گیرد. محتوای پوشه کار باید مجموعه ای از نمونه کار های مرتبط ، به هم پیوسته و فرایندی دانش آموز را شامل گردد که  علاوه بر بازده عملکرد یادگیری و ... ،  نارسایی های یادگیری دانش آموز و نحوه ی رفع مشکلات و اصلاحات آنها را نیز نشان دهد .

نمون برگ  خود ارزیابی دانش آموز

زمانی که دانش آموز به پوشه کار خود مراجعه می نماید و یا نمونه  کارهای خود را در پوشه قرار می دهد، یا با کنترل محتوای پوشه  کار  ، شواهد  ضعیف  خود را بهبود می بخشد آگاهانه یا نا آگاهانه به  ارزیابی از کارخودمی پردازدوخود ارزیابی را ، که مهارت مهمی برای پیشرفت یادگیری است، فرا می گیرد .

نمون برگ ارزیابی معلم

معلم در این نمون برگ ،نتیجه ارزشیابی های ادواری( ماهانه) از روند پیشرفت  دانش آموز را  درج می نماید .

نمون برگ ارزیابی والدین  

از آنجا که ارتباط نزدیک، مداوم و مستمر دانش آموز با والدین فرصتی مغتنم به شمار می رود ؛ لذا بایسته است  زمینه ای برای هماهنگی و همکاری آگاهانه  بین  دانش آموز ،معلم و والدین  فراهم گردد.پوشه کار یکی از این زمینه هاست که به والدین امکان می دهد تا از روند آموزش و یادگیری فرزندشان مطلع شوند ، و نقش مثبت، سازنده و فعالی در هدایت تحصیلی او داشته باشند .

نمون برگ پیشرفت تحصیلی

ارزش و اعتبار پوشه کار به سنجش صحیح و علمی آن  توسط معلم بستگی دارد که معلم باید با اتخاذ شیوه مناسب ضمن ایجاد شرایط خود ارزیابی برای دانش آموزان و ارزیابی والدین و همچنین با انجام ارزیابی های مرحله ای که از روش تحلیلی و مبتنی بر ملاک ها و نشانگرهای روشن استفاده می کند ، به ارزیابی کلی از پوشه  با بهره گیری از تمام مراحل قبلی اقدام نماید.

نکاتی برای مدیریت پوشه کار

ارزش و اعتبار پوشه کار به سنجش صحیح و علمی آن  توسط معلم بستگی دارد که معلم باید با اتخاذ شیوه مناسب ضمن ایجاد شرایط خود ارزیابی برای دانش آموزان و ارزیابی والدین و همچنین با انجام ارزیابی های مرحله ای که از روش تحلیلی و مبتنی بر ملاک ها و نشانگرهای روشن استفاده می کند ، به ارزیابی کلی از پوشه  با بهره گیری از تمام مراحل قبلی اقدام نماید.